Wydawca treści Wydawca treści

Lasy Regionu

Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Toruniu, według regionalizacji przyrodniczo-leśnej, obejmuje tereny położone głównie w Krainie III (Wielkopolsko-Pomorskiej) oraz niewielkiej, południowej części Krainy I (Bałtyckiej).

W Krainie Wielkopolsko-Pomorskiej są to następujące mezoregiony: Borów Tucholskich, Zaborski, Pojezierza Krajeńskiego, Doliny Brdy, Wysoczyzny Świeckiej, Kotliny Grudziądzkiej, Pojezierza Chełmińskiego, Doliny Drwęcy, Pojezierza Dobrzyńskiego, Równiny Urszulewskiej, Doliny Środkowej Noteci, Kotliny Toruńsko-Płockiej i Pojezierzy Wielkopolskich.

W skład Krainy Bałtyckiej wchodzą mezoregiony: Pojezierza Starogardzkiego, Doliny Kwidzyńskiej, Pojezierza Iławskiego, Pojezierza Brodnickiego oraz Garbu Lubawskiego. 
 

RDLP w Toruniu na tle regionalizacji przyrodniczo-leśnej

Krainy przyrodniczo-leśne:

Kraina I Bałtycka
Kraina II Mazursko-Podlaska
Kraina III Wielkopolsko-Pomorska
Kraina IV Mazowiecko-Podlaska
Kraina V Śląska
Kraina VI Małopolska
Kraina VII Sudecka
Kraina VIII Karpacka

kolor czarny – granice krain

kolor zielony – granice mezoregionów

kolor pomarańczowy – obszar RDLP w Toruniu

W krajobrazie Krainy Wielkopolsko-Pomorskiej dominują tereny pagórkowate pojezierne i równinne, w tym doliny rzeczne i równiny akumulacyjne. Klimat jest ciepły i stosunkowo suchy. Roczna suma opadów kształtuje się najczęściej poniżej średniej dla Polski, to jest poniżej 600 mm. Lokalnie, np. na Kujawach oraz na obszarach na wschód od Bydgoszczy opady nie przekraczają 500 mm. 

Na terenie Krainy Wielkopolsko-Pomorskiej najliczniej występują bory sosnowe reprezentowane głównie przez suboceaniczny i subkontynentalny  bór świeży. Najwyższe wzniesienia, często wydmowe, pokryte są niekiedy śródlądowym borem suchym. Bory mieszane reprezentuje zespół kwaśnej dąbrowy oraz – bardziej charakterystyczny dla tego obszaru – kontynentalny bór mieszany. Ponadto dość często spotykany jest zespół świetlistej dąbrowy.

 

Bory Tucholskie z lotu ptaka (fot. M. Stopiński)

 

Najżyźniejsze siedliska reprezentuje grąd środkowoeuropejski oraz mniej licznie występujące na tym terenie lasy bukowe. Ponadto, w sąsiedztwie większych rzek (Wisły, Noteci), spotykane są rozleglejsze fragmenty łęgów: jesionowo-olszowego i wiązowo-jesionowego. Olsy, związane z żyznymi glebami organicznymi, występują jako zespół olsu torfowcowego oraz olsu porzeczkowego.

 

Lesistość Krainy Wielkopolsko-Pomorskiej jest większa niż w granicach Dyrekcji Lasów Państwowych w Toruniu i przekracza 30 proc. Lasy skupiają się głównie w północnej części krainy (Bory Tucholskie) oraz na jej zachodzie, już poza granicami dyrekcji toruńskiej. Na pozostałym terenie są bardziej rozproszone. Najmniej lasów występuje w dzielnicy Pojezierza Chełmińsko-Dobrzyńskiego. Zasobność drzewostanów w Krainie Wielkopolsko Pomorskiej jest niższa od średniej krajowej i kształtuje się poniżej 200 metrów sześciennych na hektarze.
 

Rozmieszczenie lasów RDLP w Toruniu

kolor szary – zasięg terytorialnego działania
RDLP w Toruniu

kolor zielony – lasy

kolor niebieski – wody

 

 

Ponieważ lasy w Krainie III utrzymały się na glebach uboższych, głównie bielicowych i rdzawych, ponad połowę siedlisk leśnych zajmuje bór świeży. Głównym gatunkiem lasotwórczym, występującym na każdym niemal siedlisku, jest sosna zwyczajna. Powierzchniowy udział drzewostanów z przewagą sosny jest bardzo duży i wynosi ponad 89 proc.

 

Głównym gatunkiem lasotwórczym, występującym na każdym niemal siedlisku, jest sosna zwyczajna. Powierzchniowy udział drzewostanów z przewagą sosny jest bardzo duży i wynosi ponad 89 proc. Na ubogich siedliskach sosna tworzy lite drzewostany, natomiast na siedliskach żyźniejszych występuje w zmieszaniu z dębem, brzozą oraz świerkiem. Na siedliskach żyznych (las świeży) spotykana jest jako gatunek domieszkowy w drzewostanach dębowych, rzadziej bukowych. Na ubogich siedliskach wilgotnych i bagiennych może tworzyć lite drzewostany lub z domieszką brzozy, natomiast na nieco żyźniejszych może występować w zmieszaniu z brzozą, świerkiem i olszą.

 

Świerk w Krainie Wielkopolsko-Pomorskiej występuje poza granicami naturalnego zasięgu i nie ma dużego znaczenia lasotwórczego.

 

Drzewostany bukowe osiągają bardzo wysoką zasobność w Krainie III, jednak zajmują niewielkie powierzchnie. Buk znajduje się tutaj w ramach swego rozproszonego zasięgu i nie ma większego znaczenia lasotwórczego. Występuje na żyznych siedliskach lasu świeżego, gdzie może tworzyć lite drzewostany lub z domieszką dębu.

 

Większe znaczenie wśród gatunków liściastych ma dąb szypułkowy. Drzewostany dębowe z udziałem graba spotykane są na żyznym siedlisku lasu świeżego. W lesie łęgowym dąb tworzy drzewostany z udziałem lipy, jesionu i wiązu, a na siedlisku lasu wilgotnego z udziałem brzozy i olszy. Natomiast dąb bezszypułkowy występuje jako domieszka w drzewostanach sosnowych na siedliskach nieco uboższych i mniej wilgotnych.
 

Olsza czarna występuje na żyznych siedliskach bagiennych i wilgotnych. Lite drzewostany tworzy na siedlisku olsu, natomiast na siedlisku olsu jesionowego towarzyszy jej jesion wyniosły.

 

Najpospolitszym gatunkiem domieszkowym jest brzoza brodawkowata spotykana w drzewostanach niemal na każdym siedlisku, lecz z rozmaitym udziałem. Na siedliskach wilgotnych może występować jednocześnie z brzozą omszoną. Brzoza występuje najliczniej w drzewostanach sosnowych na wilgotnych siedliskach borowych. 


Najnowsze aktualności Najnowsze aktualności

Powrót

Mamy już lasy społeczne, a będzie ich jeszcze więcej

Mamy już lasy społeczne, a będzie ich jeszcze więcej

Leśnicy od dawna stosują konkretne wytyczne dotyczące tworzenia lasów społecznych. W wielu regionalnych dyrekcjach Lasów Państwowych wokół większych miast, po konsultacjach z lokalnymi społecznościami, takie lasy już powstały. Niedługo będzie ich jeszcze więcej. Powołanie lasów społecznych Lasy Państwowe uwzględniają w każdym nowym planie urządzenia lasu tworzonym dla kolejnych nadleśnictw. Już dziś każdy obywatel może także sprawdzić co i dlaczego dzieje się w „jego” lesie.

Czym są lasy społeczne?

To lasy znajdujące się zarówno wokół dużych aglomeracji miejskich, mniejszych miast, jak i wsi,  czy też w okolicach uzdrowisk i kurortów wypoczynkowych. To właśnie tu odbywa się turystyka i codzienna rekreacja, tak niezbędna w utrzymaniu dobrego stanu zdrowia i równowagi psychicznej. Lasy społeczne to również lasy, które są kluczowe dla tożsamości kulturowej lokalnych społeczności oraz miejsca pracy. Rola lasów społecznych rośnie. Coraz więcej ludzi z wielkich miast tęskni za kontaktem z naturą.

- Leśnicy zdają sobie sprawę z tego, jak ważne dla obywateli są lasy i że lokalni mieszkańcy oczekują realnego współdecydowania o ich kształcie. Chcemy słuchać tych głosów. Dlatego w każdym nadleśnictwie powołaliśmy konsultantów ds. dialogu społecznego. Liczymy także na większy udział społeczności lokalnych w konsultacjach planów urządzenia lasów - mówi dyrektor generalny Lasów Państwowych Witold Koss.

Co się dzieje w moim lesie?

Prowadzona przez leśników pielęgnacja lasów społecznych jest ukierunkowana na ich społeczne funkcje. Jej nadrzędne cele to trwałość lasów, bezpieczeństwo odwiedzających i utrzymanie walorów krajobrazowych kompleksów leśnych. W lasach społecznych w dalszym ciągu będą realizowane prace leśne, ale w sposób, który nie będzie istotnie zmieniał ich wyglądu i charakteru. Zręby zupełne, w ramach których przejściowo powstawały otwarte przestrzenie, zostaną ograniczone do minimum.

- Często się zdarza, że idziemy, biegniemy lub jedziemy rowerem przez las i widzimy, że krajobraz, który dobrze znaliśmy nagle wygląda inaczej. Widzimy np. obcięte gałęzie, czy ścięte drzewo. Jeśli chcemy poznać szczegóły prac leśnych, które zostały tu wykonane możemy zadzwonić lub napisać do konsultanta ds. dialogu społecznego w danym nadleśnictwie, gdzie uzyskamy potrzebne informacje. Dowiemy się wówczas, np. że obcięte gałęzie to cięcia sanitarne podyktowane bezpieczeństwem, a ścięte drzewo to część planu, który zakłada posadzenie w tym miejscu nowych drzew. To bardzo ważne by społeczeństwo wiedziało jak funkcjonuje las i gospodarka leśna - mówi Anna Pikus, naczelniczka nowoutworzonego w Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych Wydziału Społecznych Funkcji Lasów.

Plan urządzenia lasu

To podstawowy dokument służący określeniu zasad zarządzania lasami. Plan sporządzany jest na 10 lat, dla każdego nadleśnictwa w naszym kraju. Od 2024 roku plany posiadają nowe ramy, gdzie w nowatorski sposób potraktowane są lasy o wiodącej funkcji społecznej.

- Las jest dostępny dla wszystkich, a plany urządzenia lasów mają uwzględniać potrzeby społeczne. W aktualnie procedowanych planach, we wszystkich nadleśnictwach ten proces trwa. W tym  roku kończymy prace dla kolejnych 50 nadleśnictw, gdzie bardzo szeroko konsultujemy plany. W kolejnych 49 nadleśnictwach rozpoczęły się prace urządzeniowe, mamy nadzieję, że także tam osiągniemy porozumienia, których społeczeństwo będzie pełnoprawną stroną. - mówi Bożydar Neroj, naczelnik Wydziału Urządzenia Lasów DGLP

Rys historyczny

Koncepcja lasów społecznych istnieje od blisko 100 lat. Również lasy ochronne, zdefiniowane w ustawie o lasach, to nic innego jak lasy o wiodącej funkcji społecznej. Mamy je więc od dawna, ale były one dotąd niezdefiniowane prawnie. Nowością jest, że o ich kształcie mogą współdecydować np. okoliczni mieszkańcy w ramach szerokich konsultacji.

Działania na rzecz lasów o szczególnej wartości społecznej realizowane są od dziesięcioleci. Zauważając kluczową rolę przyrody w rekreacji i turystyce Lasy Państwowe stworzyły bogatą bazę infrastrukturalną, obejmującą ponad 46 000 obiektów rekreacyjno-wypoczynkowych, w tym parkingi, ścieżki edukacyjne, wiaty, obszary do biwakowania w ramach programu „Zanocuj w lesie”.

W 2022 roku Dyrektor Generalny LP wydał zarządzenie nr 58/2022, które wprowadziło wytyczne do zagospodarowania lasów o zwiększonej funkcji społecznej na gruntach w zarządzie Lasów Państwowych. Zaproponowano wówczas, by o lasach dyskutować w tzw. zespołach lokalnej współpracy. Dalszy rozwój tej idei opublikowano w Instrukcji urządzania lasu w grudniu 2023 r.

Jeszcze więcej konsultacji

Teraz do prac nad lasami szczególnie ważnymi społecznie zostaną powołane zespoły, których skład został wskazany przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska. Poza specjalistami z Lasów Państwowych wejdą weń przedstawiciele MKiŚ, każdej gminy, powiatu i województwa, właściwych dla danej planowanej lokalizacji lasu o wiodącej funkcji społecznej, przedstawiciele regionalnych dyrekcji ochrony środowiska, reprezentanci lokalnych zakładów usług leśnych oraz lokalnych przemysłowych nabywców drewna, a także eksperci z Instytutu Badawczego Leśnictwa oraz Biura Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej. Ponadto w pracach wezmą udział przedstawiciele organizacji pozarządowych, posłowie, senatorzy oraz wojewodowie wskazani przez ministerstwo.

Praca tych zespołów dotyczyć będzie lasów znajdujących się w otoczeniu Warszawy, Krakowa, Trójmiasta (Gdańska, Sopotu i Gdyni), Wrocławia, Łodzi, Poznania, Katowic, Bydgoszczy, Torunia i Szczecina w oparciu o zapisy ustaleń z Ogólnopolskiej Narady o Lasach.

Zgodnie z zakresem zadań określonych przez MKiŚ wojewodowie zostali zobowiązani do przedłożenia resortowi ostatecznych wyników prac zespołów do końca października bieżącego roku. Zatwierdzona przez ministerstwo dokumentacja ma się stać podstawą do dalszych działań na rzecz wzmocnienia ochrony lasów o szczególnych walorach przyrodniczych i dominującej funkcji społecznej.

Lasy Państwowe chcą realizować te postulaty kompleksowo, z poszanowaniem głosu wszystkich środowisk zainteresowanych przyrodą i gospodarką leśną.