Wydawca treści
Kalendarium
1796-1802
Najstarsza inskrypcja o lesie z cisem jako rozdzielnie napisana nazwa "Zisch Busch". Równie wymowne jest kartograficzne usytuowanie tego leśnego uroczyska pośród rozległych mokradeł.
1829
J.von Pannewitz w książce o lasach w Zachodnich Prusach wymienił stanowisko cisów w Wierzch-lesie wzmiankując, że od kilku lat zostało otoczone ścisłą ochroną "aby ten rzadki i piękny gatunek drzewa nie zaginął". We wcześniejszych ręko-piśmiennych dokumentach jest zapis o "Ziesbusch" (1826), a z roku 1827 o "Eibenhorst".
1848
C. J. von Klinggraeff w "Flora von Preussen" wymienił las z cisem w Wierzchlesie.
1873
K. A. Bail opublikował rozmiary drzewiastych egzemplarzy cisa, zwrócił uwagę na ich odnawianie, podał kilka towarzyszących roślin, a podkreślił, że teren ten jest miejscem spotkań okolicznych mieszkańców, istnieją drogi, drewniane pomieszczenie i strzelnica.
1889
R. Schütte wymienił cisy o 12 m wysokości i 90 cm średnicy, wskazał na znaczny udział tego gatunku w dolnej warstwie drzew. Wzmiankował, że nadleśniczy H. Bock (fot. 30) nadał temu stanowisku (o pow. 18,5 ha) parkowy wygląd.
1892
H. Conwentz w książce o cisach (z podtytułem o wymierającym drzewie leśnym) w Zachodnich Prusach (Westpreussen) opublikował najpełniejszy opis lasu z cisem w Wierzchlesie oraz przypomniał wiele wcześniejszych informacji. Publikacja wprowadziła wiadomość do naukowego piśmiennictwa oraz stała się początkiem zainteresowania nauki tym lasem.
1900
H. Conwentz publikując w urzędowym pruskim wydawnictwie (Forstbotanisches Merkbuch) podstawowe informacje o występowaniu cisa stworzył prawną podstawę jego ochrony na pow. 18,48 ha. Wymienił dwie wersje nazwy: Ziesbusch i Cisbusch, dla obu wskazując na polską nazwę cisa.
1904
W Berlinie, w wydanej przez H. Conwentz'a książce o zagrożeniach i propozycjach zachowania pomników przyrody, autor zamieścił wiadomość o cisach w Wierzchlesie.
1920
Polskie władze zarządzają ochronę prawną lasu z cisem w Wierzchlesie ustanawiając rezerwat ścisły (w czasach zaboru pruskiego był rezerwatem częściowym).
1926
A. Wodziczko las z cisem w Wierzchlesie nazwał „Cisy Staropolskie w Borach Tucholskich”.
1926
L. Wyczólkowski pierwszy raz odwiedził rezerwat. Wielokrotnie tam przebywał w latach 1930-1934.
1930-1931
Budowa linii kolejowej Bydgoszcz-Gdynia (magistrala węglowa) biegnąca okazałym nasypem przez tereny mokradłowe niedaleko stanowiska cisów.
1933
Pierwsza opublikowana wzmianka (A. Paszewski) o analizie pyłkowej w rezerwacie, wykonana przez A. Pawlińską w Zakładzie prof. A. Wodziczki na Uniwersytecie Poznańskim.
1934-1936
Grodzenie rezerwatu przez Instytut Badawczy Lasów Państwowych.
1950-1960
Liczne prace badawcze w ramach projektowanej monografii o rezerwacie, Takie opracowanie nie powstało.
1956
Rezerwat "Cisy Staropolskie im. L. Wyczółkow- skiego" na pow. 80,90 ha; obszar leśno-ląkowy 36,69 ha, przylegające jezioro Mukrz 44,21 ha. (Monitor Polski z dnia 16.VII.1956, poz. 719 opublikował zarządzenie Ministra Leśnictwa z dnia 18. VI. tego roku w sprawie uznania za rezerwat przyrody).
1978
Zmiana powierzchni rezerwatu do 85,73 ha (Monitor Polski z dnia 26. IV. 1978, poz. 53, zarządzenie Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z da 10.IV. tego roku, zmieniające zarządzenie w sprawie uznania za rezerwat przy-rody).
1990-1991
Spałowanie przez jelenie znacznej liczby cisów z powodu fatalnego stanu ogrodzenia. Do dzisiaj pozostały ślady tej formy żerowania.
1996
W planie ochrony rezerwatu (do 2015 r.) zwiększo-no powierzchnię rezerwatu do 89,63 ha (36,69 ha ochrona ścisła) oraz wyznaczono strefę ochronną (otulinę) o powierzchni 20,95 ha.
2005
W ramach realizacji projektu "Ochrona puli geno- wej naturalnej populacji cisa na terenie Nadleśnictwa Zamrzenica w Borach Tucholskich" dokończono wykonanie nowego ogrodzenia całego rezerwatu. Na terenie rezerwatu założono pięć powierzchni kontrolnych a na torfowisku nieleśnym zbudowano okazałą kładkę (fot. 31).
2007
Zwiększenie powierzchni rezerwatu do 116,9 ha oraz utworzenie nowej otuliny o powierzchni 12,0 ha.
2010
Kolejna inwentaryzacja drzew cisa połączona z wy- konaniem szczegółowej mapy topograficznej rezerwatu wykazała dalszy spadek liczebności do poziomu 2837 żywych i 408 suchych drzew cisa.
2011
Wystąpił wzmożony urodzaj siewek cisa rezerwacie i po uzyskaniu stosownych decyzji, od marca do końca września, pozyskano łącznie 115 tys. siewek z przeznaczeniem do realizacji ,Progra-mu ochrony i restytucji cisa pospolitego Taxus baccata L."
2013
Uroczystość posadzenia „Debów Katyrnskich".
2019
Spałowanie przez jelenie znacznej liczby cisów, budowa nowego ogrodzenie połączona z podwyższeniem istniejącego.
Tekst: Kazimierz Tobolski,
Projekt: Ochrona przyrody oraz ukierunkowanie ruchu turystycznego na obszarach cennych przyrodniczo
na terenie Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Toruniu
Najnowsze aktualności
SPOTKANIE ZESPOŁU LOKALNEJ WPRÓŁPRACY
SPOTKANIE ZESPOŁU LOKALNEJ WPRÓŁPRACY
W środę 19 czerwca odbyło się kolejne już spotkanie Zespołu Lokalnej Współpracy działającego przy Nadleśnictwie Zamrzenica. Na prośbę członków zespołu, tym razem, spotkaliśmy się w izbie edukacyjnej znajdującej się w Wierzchlesie, w sąsiedztwie rezerwatu przyrody „Cisy Staropolskie im. Leona Wyczółkowskiego w Wierzchlesie”.
Nadleśniczy Adam Wenda przywitał licznie przybyłych członków zespołu. Następnie omówił zagadnienia związane z obecną polityką leśną oraz przedstawił najważniejsze punkty projektu ustawy o zmianie ustawy o lasach i ustawy o ochronie przyrody, dotyczące głównie procedur sporządzania projektu i realizacji planu urządzenia lasu.
Rozmawialiśmy też o inwestycjach zrealizowanych przez nadleśnictwo w ramach projektu małej retencji nizinnej.
W dalszej części spotkania przedstawiliśmy członkom Zespołu nasze propozycje dotyczące pięciu projektowanych rezerwatów przyrody oraz podsumowaliśmy dotychczasową działalność Ośrodka Rehabilitacji Dzikich Zwierząt „Jeleniagóra”.
Miejsce spotkania nie było przypadkowe ponieważ dużą część dyskusji poświęciliśmy na tematy związane z bezpieczeństwem oraz odpowiedzialnością zarządcy terenu za stan lasu, w kontekście między innymi udostępnienia (a właściwie przyczyn nieudostępnienia) do zwiedzania wierzchleskiego rezerwatu.
Dyrektorzy Wdeckiego oraz Krajeńskiego Parku Krajobrazowego przedstawili zebranym niezwykle ciekawe oraz nowatorskie pomysły, dzięki którym można zwiększyć atrakcyjność oferty turystycznej w lasach zarządzanych przez nadleśnictwo – „leśne ścieżki ciszy”.
Spotkanie zakończyliśmy wizytą w Jeleniejgórze, gdzie kolega Hubert Zienowski zaprezentował ośrodek rehabilitacji i w sposób merytoryczny ale jednocześnie przystępny omówił swoje doświadczenia
z pierwszego roku funkcjonowania ośrodka.
Zespół Lokalnej Współpracy jest gremium doradczym i opiniodawczym w sprawach związanych z tworzeniem i realizacją planu urządzenia lasu ze szczególnym uwzględnieniem lasów o zwiększonej funkcji społecznej na gruntach będących w zarządzie nadleśnictwa a także rozszerza zakres prowadzonego dialogu Lasów Państwowych z przedstawicielami strony społecznej na temat długofalowego i bieżącego zarządzania lasami państwowymi oraz lokalnych działań Nadleśnictwa Zamrzenica. W skład Zespołu wchodzą przedstawiciele lokalnych społeczności, władz samorządowych, parków krajobrazowych oraz branży turystycznej działający w zasięgu administracyjnym Nadleśnictwa Zamrzenica.
