Wyjątkowość stanowiska cisów w Wierzchlesie przyczyniła się do tego, że pierwsza wzmianka o jego ochronie pochodzi już z 1827 r Duże zasługi w dalszej ochronie miał miejscowy nadleśniczy - H. Bock, którego mogiła znajduje się na terenie rezerwatu.

Z prawnego punktu widzenia, rezerwat przyrody utworzony został dopiero w 1900 r. przez władze pruskie (jako rezerwat częściowy) i miał początkowo powierzchnię 18,48 ha. W 1920 r władze polskie objęły ten obiekt ścisłą ochroną. W 1956 r. ustalono nowe granice rezerwatu, w  ramach którego podlegał obszar leśno- ląkowy, o powierzchni 36,7 ha oraz wraz z roślinnością szuwarową, o powierzchni 44,2 ha (łącznie -80,9 ha). W 1978 r. rezerwat ponownie powiększono - 89,6 ha (taką powierzchnię wykazały pomiary geodezyjne z 1996r.; fot.2) W związku ze zrealizowanymi pracami w ramach projektu „Ochrona puli genowej naturalnej populacji cia na terenie Nadleśnictwa Zamrzenica w Borach Tucholskich”, doszło w 2007 r. do kolejnego powiększenia do 116,9 ha. Mimo iż jest to rezerwat leśny, ponad 70% jego powierzchni stanowią tereny wodno-błotne (jezioro Mukrz i torfowiska).

Tekst: Jarosław Pająkowski

Projekt: Ochrona przyrody oraz ukierunkowanie ruchu turystycznego na obszarach cennych przyrodniczo
na terenie Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Toruniu