Asset Publisher
Granice, podział na ekosystemy
Wyjątkowość stanowiska cisów w Wierzchlesie przyczyniła się do tego, że pierwsza wzmianka o jego ochronie pochodzi już z 1827 r Duże zasługi w dalszej ochronie miał miejscowy nadleśniczy - H. Bock, którego mogiła znajduje się na terenie rezerwatu.
Z prawnego punktu widzenia, rezerwat przyrody utworzony został dopiero w 1900 r. przez władze pruskie (jako rezerwat częściowy) i miał początkowo powierzchnię 18,48 ha. W 1920 r władze polskie objęły ten obiekt ścisłą ochroną. W 1956 r. ustalono nowe granice rezerwatu, w ramach którego podlegał obszar leśno- ląkowy, o powierzchni 36,7 ha oraz wraz z roślinnością szuwarową, o powierzchni 44,2 ha (łącznie -80,9 ha). W 1978 r. rezerwat ponownie powiększono - 89,6 ha (taką powierzchnię wykazały pomiary geodezyjne z 1996r.; fot.2) W związku ze zrealizowanymi pracami w ramach projektu „Ochrona puli genowej naturalnej populacji cia na terenie Nadleśnictwa Zamrzenica w Borach Tucholskich”, doszło w 2007 r. do kolejnego powiększenia do 116,9 ha. Mimo iż jest to rezerwat leśny, ponad 70% jego powierzchni stanowią tereny wodno-błotne (jezioro Mukrz i torfowiska).
Tekst: Jarosław Pająkowski
Projekt: Ochrona przyrody oraz ukierunkowanie ruchu turystycznego na obszarach cennych przyrodniczo
na terenie Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Toruniu
Asset Publisher
O PRZYSZŁOŚCI REZERWATU
O PRZYSZŁOŚCI REZERWATU
Rezerwat Cisy Staropolskie im. Leona Wyczółkowskiego w Wierzchlesie to najstarszy rezerwat przyrody w Polsce i jeden z najstarszych w Europie. Niepowtarzalny, wręcz mistyczny klimat tzw. świętego gaju przyciągał tysiące odwiedzających. Turystów nie była w stanie zniechęcić nawet niewyobrażalna liczba komarów, które upodobały sobie to miejsce.
Cisy szybko stały się jedną z głównych atrakcji turystycznych Borów Tucholskich. Nie tylko przez wzgląd na wyjątkowy klimat i niezwykle malownicze położenie rezerwatu w sąsiedztwie jeziora Mukrz, ale także z powodu twórczości Leona Wyczółkowskiego. To właśnie on nazywał rezerwat „świętym gajem”, a jego prace – tworzone w Wierzchlesie – podziwiano i w Polsce, i na wystawach zagranicznych. Za sprawą Wyczółkowskiego o tutejszych cisach usłyszał cały świat.
Cis pospolity (Taxus baccata), który jest głównym przedmiotem ochrony w rezerwacie, to niejedyna jego wizytówka. Są nią też kilkusetletnie sosny, niestety w większości już martwe.
Z każdym rokiem rozpad tych ogromnych drzew postępuje. Skutkiem tego jest stale rosnące zagrożenie bezpieczeństwa. To właśnie dlatego w trosce o bezpieczeństwo ludzi, w 2019 roku podjęto decyzję o zamknięciu rezerwatu dla zwiedzających.
10 lipca br. spotkaliśmy się w izbie edukacyjnej we Wierzchlesie z przedstawicielami RDOŚ w Bydgoszczy oraz RDLP w Toruniu aby przedyskutować temat przyszłości rezerwatu
i określić nasze dalsze działania w tym cennym obiekcie przyrodniczym. Wspólnie przyjęliśmy, że konieczne będzie opracowanie ekspertyz aktualnego stanu rezerwatu wraz z proponowanymi kierunkami działań ochronnych. Takie opracowania będą podstawą do aktualizacji planu ochrony rezerwatu.
W oparciu o lustrację terenową wspólnie potwierdziliśmy, że przewracające się potężne drzewa i spadające konary stanowią ogromne zagrożenie. Wyznaczona ścieżka, z której wcześniej korzystali zwiedzający jest w tej chwili niedostępna.
Ewentualne udostępnienie rezerwatu dla zwiedzających wiązałaby się podjęciem zbyt radykalnych działań (cięć), które w sposób nienaturalny zmieniłyby wyjątkowy charakter obiektu. W związku z tym ustaliliśmy, że w obecnej sytuacji prawnej w kwestii bezpieczeństwa nie można udostępniać rezerwatu do zwiedzania a jedyną rozsądną i akceptowalną alternatywą na przyszłość jest zmiana przepisów prawa w tym zakresie.
