Asset Publisher
Abiotyczne środowisko rezerwatu
Zarówno na obszarze rezerwatu, jak i w jego otoczeniu, występują osady wieku czwarto- rzędowego, plejstoceńskie i holoceńskie. Mają one grubość około 35 m i leżą na znacznie starszych mioceńskich piaskach i mułkach z przewarstwieniami węgla brunatnego.
Osady plejstoceńskie to gliny lodowcowe oraz piaski i mułki, które pozostawiły wody pochodzące topniejącego lądolodu. Te z nich, które występują powierzchni terenu, są związane z pobytem ostatniego lądolodu Wisły (północnopolskiego) w jego fazie poznańskiej, około 18 tys. lat temu. Lądolód ten pokrył cały teren nierówną warstwą osadów, gdzie lód wypełniał najgłębsze obniżenia, powstały później jeziora (wytopiskowe), a wśród nich jezioro Mukrz. Wypełnienie lodem chroniło przed zasypaniem obniżeń piaskami wodnolodowcowymi sandrowymi, dlatego niecka współczesnego jeziora Mukrz oraz kilku kopalnych jezior wokół Wierzchlasu wyścielone są glinami, przykrytymi zazwyczaj kilkumetrową warstwą piasków różnoziarnistych. W lodzie wypełniającym obniżenie występowały szczeliny i zagłebienia, które po zalaniu wodą stawały się jeziorami lodowymi. Osady tych jezior (piaski i mułki) tworzą obecnie wydłużone i nieregularne pagórki tzw. kemy. Na jednym z nich, położonym w rezerwacie, rosną cisy.
Jeszcze pod koniec plejstocenu, klimatu zimnego, na obszarach piaszczystych miały miejsce procesy eoliczne. Silne, zachodnie i północno-zachodnie wiatry porywały drobny piasek, który następnie osadzały w wydmach i pokrywach. Wydmy i pokrywy eoliczne występują pospolicie na terenach leśnych wokół Wierzchlasu. Procesy eoliczne zamarły wraz z zarośnięciem powierzchni terenu, prawdopodobnie prawdopodobnie jeszcze w plejstocenie. W jeziorach osadzały się: kreda jeziorna oraz gytie wapienne organiczne. Procesy te trwały do holocenu, który rozpoczął się około 10 tys. lat temu. W holocenie na skutek naturalnego obniżenia się poziomu wód gruntowych oraz wypełnienia osadami nastąpił zanik szeregu jezior i powstanie torfowisk.
Procesy geologiczne oraz zmiany rzeźby terenu w rejonie rezerwatu trwają nadal. Są nimi: dalsza akumulacja osadów w jeziorze Mukrz prawdopodobnie bardziej intensywna niż niegdyś oraz wietrzenie torfu. Zachodzi ono szczególnie torfowisku leśnym wewnątrz rezerwatu, porośniętym drzewostanem olchowym dawnych użytków zielonych, obecnie odłogowanych, bądź też zamienianych na pola uprawne. Przyczynami tych procesów jest gospodarka człowieka, a szczególnie odwodnienie poprzez meliorację. Na terenie dzisiejszej otuliny oraz na torfowisku nieleśnym wewnątrz rezerwatu, można zaobserwować spontaniczną regenerację torfowisk.
Tekst: Jarosław Pająkowski, Leszek Jurys
Projekt: Ochrona przyrody oraz ukierunkowanie ruchu turystycznego na obszarach cennych przyrodniczo
na terenie Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Toruniu
Asset Publisher
Jak zwiększyć pochłanianie CO2 przez lasy?
Jak zwiększyć pochłanianie CO2 przez lasy?
Instytut Badawczy Leśnictwa, na zlecenie Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych, opracował ranking działań dodatkowych, których celem jest zwiększenie ilości dwutlenku węgla pochłanianego przez ekosystemy leśne. W naszych uwarunkowaniach przyrodniczych można podejmować różne działania w zależności cech oraz stanu ekosystemu leśnego.
Drzewa, w procesie fotosyntezy, pobierają dwutlenek węgla („gaz życia”) i przekształcają go w węgiel organiczny – magazynując w drewnie, ściółce czy wzbogacając glebę. W ten sposób ekosystemy leśne przyczyniają się do redukcji stężenia CO2 w atmosferze.
Zdolności lasów do pochłaniania dwutlenku węgla i łagodzenia zmian klimatycznych zależą od wielu czynników, np. wieku, składu gatunkowego czy stanu zdrowotnego drzewostanów. Czynniki zewnętrze (biotyczne i abiotyczne) lub nasze działania mogą wpływać na zmniejszenie lub zwiększenie tych możliwości.
Jednym z elementów prowadzonego przez LP projektu pn. „Lasy Węglowe” jest analiza możliwości certyfikacji dodatkowych ilości dwutlenku węgla, zmagazynowanych przy pomocy precyzyjnie dobranych technik zagospodarowania lasu (np. podsadzenia, wprowadzanie dodatkowych sadzonek czy zalesienia).
W ramach realizowanych na zlecenie DGLP prac badawczych i analiz powstał m.in. ranking działań dodatkowych w leśnictwie wskazujący, które z nich mają największy wpływ na sekwestrację CO2 w ekosystemach leśnych.
Dzięki monitoringowi powierzchni objętych działaniami dodatkowymi oraz powierzchni referencyjnych (gdzie prowadzono standardową gospodarkę leśną) możliwe było określenie szacowanego efektu dodatkowego, czyli ilości dodatkowo związanego węgla w perspektywie np. 30 lat jako efektu zmiany sposobu zagospodarowania lasu.
Prowadzone analizy wskazują, że największy potencjał zwiększania akumulacji węgla mają działania takie jak: podsadzenia, stosowanie dodatkowego wprowadzania sadzonek lub metody Sobańskiego, ochrona gleby podczas prac gospodarczych oraz odnowienie z samosiewu. Wysokie wartości wykazują odnowienia na terenach otwartych (obszary leśne – np. płazowizny, halizny) i zalesianie (obszary nieleśne), co potwierdza potencjał lasu w wiązaniu węgla i wprowadzanie go na terenach, na których go do tej pory nie było.
Ilość zgromadzonego w ekosystemie węgla będzie zależała od wielu czynników, zarówno biotycznych jak i abiotycznych, a także dotychczas prowadzonej gospodarki leśnej. Duże znaczenie w możliwościach doboru optymalnych działań dodatkowych będą mieć m.in. typ siedliska i bonitacji (czyli produktywności siedliska), a co się z tym wiąże, także dostępność wody.
Więcej o projektach LP związanych z ochroną klimatu dowiecie się na stronie: http://www.lasydlaklimatu.lasy.gov.pl
