Wydawca treści
Abiotyczne środowisko rezerwatu
Zarówno na obszarze rezerwatu, jak i w jego otoczeniu, występują osady wieku czwarto- rzędowego, plejstoceńskie i holoceńskie. Mają one grubość około 35 m i leżą na znacznie starszych mioceńskich piaskach i mułkach z przewarstwieniami węgla brunatnego.
Osady plejstoceńskie to gliny lodowcowe oraz piaski i mułki, które pozostawiły wody pochodzące topniejącego lądolodu. Te z nich, które występują powierzchni terenu, są związane z pobytem ostatniego lądolodu Wisły (północnopolskiego) w jego fazie poznańskiej, około 18 tys. lat temu. Lądolód ten pokrył cały teren nierówną warstwą osadów, gdzie lód wypełniał najgłębsze obniżenia, powstały później jeziora (wytopiskowe), a wśród nich jezioro Mukrz. Wypełnienie lodem chroniło przed zasypaniem obniżeń piaskami wodnolodowcowymi sandrowymi, dlatego niecka współczesnego jeziora Mukrz oraz kilku kopalnych jezior wokół Wierzchlasu wyścielone są glinami, przykrytymi zazwyczaj kilkumetrową warstwą piasków różnoziarnistych. W lodzie wypełniającym obniżenie występowały szczeliny i zagłebienia, które po zalaniu wodą stawały się jeziorami lodowymi. Osady tych jezior (piaski i mułki) tworzą obecnie wydłużone i nieregularne pagórki tzw. kemy. Na jednym z nich, położonym w rezerwacie, rosną cisy.
Jeszcze pod koniec plejstocenu, klimatu zimnego, na obszarach piaszczystych miały miejsce procesy eoliczne. Silne, zachodnie i północno-zachodnie wiatry porywały drobny piasek, który następnie osadzały w wydmach i pokrywach. Wydmy i pokrywy eoliczne występują pospolicie na terenach leśnych wokół Wierzchlasu. Procesy eoliczne zamarły wraz z zarośnięciem powierzchni terenu, prawdopodobnie prawdopodobnie jeszcze w plejstocenie. W jeziorach osadzały się: kreda jeziorna oraz gytie wapienne organiczne. Procesy te trwały do holocenu, który rozpoczął się około 10 tys. lat temu. W holocenie na skutek naturalnego obniżenia się poziomu wód gruntowych oraz wypełnienia osadami nastąpił zanik szeregu jezior i powstanie torfowisk.
Procesy geologiczne oraz zmiany rzeźby terenu w rejonie rezerwatu trwają nadal. Są nimi: dalsza akumulacja osadów w jeziorze Mukrz prawdopodobnie bardziej intensywna niż niegdyś oraz wietrzenie torfu. Zachodzi ono szczególnie torfowisku leśnym wewnątrz rezerwatu, porośniętym drzewostanem olchowym dawnych użytków zielonych, obecnie odłogowanych, bądź też zamienianych na pola uprawne. Przyczynami tych procesów jest gospodarka człowieka, a szczególnie odwodnienie poprzez meliorację. Na terenie dzisiejszej otuliny oraz na torfowisku nieleśnym wewnątrz rezerwatu, można zaobserwować spontaniczną regenerację torfowisk.
Tekst: Jarosław Pająkowski, Leszek Jurys
Projekt: Ochrona przyrody oraz ukierunkowanie ruchu turystycznego na obszarach cennych przyrodniczo
na terenie Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Toruniu
Najnowsze aktualności
Zabiegi ratujące lasy przed gradacją owadów
Zabiegi ratujące lasy przed gradacją owadów
Szkodniki drzew
Szkodniki drzew
Szkodniki drzew
Informujemy, że w okresie od 23 kwietnia do II dekady czerwca 2023 roku planowane są ratownicze zabiegi samolotowe we fragmentach drzewostanów sosnowych, w których wystąpi gradacyjnie barczatka sosnowa, brudnica mniszka i boreczniki sosnowe.
Zabiegiem zostaną objęte fragmenty drzewostanów w nadleśnictwach:
Bydgoszcz, Trzebciny, Tuchola, Solec Kujawski, Dobrzejewice, Włocławek, Różanna, Miradz, Żołędowo, Gniewkowo, Dąbrowa, Woziwoda, Zamrzenica, Cierpiszewo, Osie, Rytel, Przymuszewo, Czersk.
Aktualnie w ww. nadleśnictwach trwają badania i obserwacje, mające na celu ustalenie stopnia i zasięgu powierzchniowego gradacji. W przypadku stwierdzenia zagrożenia trwałości drzewostanów wykonane zostaną zabiegi przy użyciu preparatu Foray 76B, Mospilan 20SP oraz Los Ovados (doświadczenie Instytutu Badawczego Leśnictwa).
Preparat Foray uszkadza układ pokarmowy gąsienic (preparat tzw. żołądkowy), jego działanie opiera się na bakterii Bacillus thuringiensis. W czasie zabiegów ratowniczych zostanie zastosowana dawka 2,5 litra/ha powierzchni leśnej, na której las jest zagrożony.
Z kolei preparat Mospilan, powszechnie stosowany w rolnictwie i ogrodnictwie, ma charakter kontaktowy, czyli oddziałuje na gąsienice w wyniku ich kontaktu z preparatem, uszkadzając układ nerwowy. W przypadku przedostania się do układu pokarmowego ma oddziaływanie żołądkowe. Na każdy 1 ha zagrożonych lasów zostanie zastosowane 0,4 kg preparatu rozcieńczonego w wodzie i połączonego z substancją ułatwiającą utrzymanie cieczy na powierzchni igieł, tzw. adiuwantem.
Wstęp i wjazd na tereny leśne w trakcie zabiegu będzie okresowo zabroniony. Drzewostany, w których wystąpi konieczność przeprowadzenia akcji ograniczania populacji owadów będą oznakowane stosownymi tablicami. Informacje o dokładnych terminach zabiegów i lokalizacji pól zabiegowych można będzie uzyskać (m.in.na stronach internetowych) w ww. nadleśnictwach.
Równowaga w przyrodzie jest nieodzownym elementem utrzymania trwałości lasów. Niestety czasami zostaje ona zburzona przez czynnik, na który nie mamy wpływu. Z taką sytuacją mamy do czynienia np. po przejściu huraganowych wiatrów, które łamią i przewracają całe połacie drzew.
Zjawiskiem przyrodniczym, które charakteryzuje cykliczność są masowe pojawy owadów. Ich występowanie w ustabilizowanej liczebności jest elementem przyrody, jednak gwałtowne, masowe występowanie, czyli gradacja, zagraża lasom, które mogą zostać poważnie uszkodzone i osłabione, a nawet nie przeżyć.
Leśnicy spodziewali się gradacji w bieżącym roku, jednak jej przewidywana skala jest niespotykaną od wielu lat. Mamy na uwadze to, że w przyrodzie występuje wiele pożytecznych organizmów, dlatego nasze działania będą maksymalnie selektywne, czyli będą celowane w owady wyrządzające szkody. Przed jakimikolwiek działaniami z naszej strony zostały uprzedzone instytucje związane z ochroną środowiska oraz pszczelarze. Uwzględnimy także obecność cieków i zbiorników wodnych, które zawsze omijamy z odpowiednio dużym buforem, podejmując działania.
Mamy także olbrzymią prośbę do Państwa - o wyrozumiałość dla naszych działań i wsparcie dla leśników. Przed nami potężne wyzwanie, by obronić lasy regionu.
